G a l a k s i j a. c o m

Politička Ponerologija

 

IV Poglavlje

Ponerologija

 
Prijevod: Boris

 

 

Proces ponerizacije

 

 

Opservacija procesa ponerizacije raznih ljudskih udruženja kroz istoriju lako nas navodi na zaključak da njegov prvi korak predstavlja moralno zamotavanje ideološkog sadržaja grupe. Kod analize te kontaminacije ideologije neke grupe, prvo primjećujemo infiltraciju jednog stranog, pojednostavljenog i doktriniranog sadržaja, koji je odatle lišava svakog zdravog temelja, povjerenja i potrebe za razumijevanjem ljudske prirode. To otvara vrata za invaziju patoloških faktora i ponerogenične uloge njihovih nosioca.

Primjer rimskog pravnog sistema nasuprot ranog hrišćanstva je jedna od ključnih tački. Rimska imperijalna i pravna civilizacija bila je prekomijerno vezana za materiju i zakon, i stvorila je jedan pravni sistem koji je bio previše rigidan da bi akomodirao stvarne aspekte psihičkog i duhovnog života. Taj "zemaljski" strani elemenat koji je infiltrirao hrišćanstvo, doveo je do toga da katolička crkva usvoji imperijalističku strategiju kako bi uz pomoć nasilja nametala svoj sistem drugima.

Ta činjenica bi mogla opravdati uvjerenje moralista da je održavanje etičke discipline jedne grupe i njene ideološke čistoće, dovoljno za zaštitu od iskakanja iz kolosijeka ili zastranjivanja ka jednom nepotpuno shvatljivom svijetu grešaka. Takvo jedno uvjerenje upada ponerologu u oči kao jednostrano prepojednostavljivanje jedne vječite realnosti koja je mnogo komplikovanija. Nakon svega, odumiranje etičke i intelektualne kontrole je ponekad posljedica direktnog ili indirektnog uticaja sveprisutnog faktora postojanja devijanata u svakoj društvenoj grupi, zajedno sa nekim drugim ne-patološkim ljudskim slabostima.

Ponekad, tokom svog života, svaki ljudski organizam prolazi kroz periode za vrijeme kojih njegova fiziološka i psihička otpornost slabi, što omogućava razvitak bakterijske infekcije u njegovoj unutrašnjosti. Slično tome, jedno udruženje ljudi ili društveni pokret prolazi kroz periode krize koji slabe njihovu ideološku i moralnu koheziju. To može biti uzrokovano pritiskom od strane drugih grupa, nekom opštom duhovnom krizom u životnoj sredini ili pojačanjem njihovog histeričnog stanja. Isto kao što stroge sanitarne mjere mogu predstavljati jednu medicinsku indikaciju za neki organizam, razvoj svjesne kontrole nad aktivnostima patoloških faktora je ponerološka indikacija.

To je suštinski važan faktor za prevenciju tragedije za vrijeme perioda moralne krize u jednom društvu.

Individue koje su pokazivale razne psihičke anomalije, vijekovima su imale tendenciju da učestvuju u aktivnostima ljudskih udruženja. To im je bilo omogućavano usljed slabosti grupe, tj. nedostatka odgovarajućeg psihološkog znanja; što je nadalje rezultiralo produbljivanjem moralnih padova i gušenjem mogućnosti korištenja zdravog razuma i objektivnog razumijevanja stvari. Uprkos nesreći i tragedijama koje su usljed toga proisticale, čovječanstvo je pokazalo određeni napredak, pogotovo na području kognicije; odatle bi jedan ponerolog mogao biti optimističan uz određeni oprez. Nakon svega, otkrivanje i predstavljanje tih aspekata ponerizacije ljudskih grupa, što nam je sve donedavno bilo nepozanato, trebalo bi nam omogućiti da se uspješno i na vrijeme suprostavljamo takvim procesima.

Opet, dubina i širina poznavanja ljudskih psihičkih varijacija je od suštinskog značaja. Svaku grupu ljudi koja je zahvaćena procesom koji je ovdje opisan, karakteriše sve veća regresija prirodnog zdravog razuma i sposobnosti viđenja psihološke realnosti.

Neko, ko gleda na to u okviru tradicionalnih kategorija, može to uzeti u obzir kao jedan slučaj "pojave ludila", ili razvoja intelektualnih poremećaja i moralnih padova. Međutim, ponerološka analiza tog procesa indicira da je pritisak bio izvršen na onaj normalniji dio udruženja od strane patoloških faktora koji su bili prisutni u određenim individuama kojima je bilo dozvoljeno da učestvuju u radu grupe usljed nedostatka adekvatnog znanja iz područja psihologije, na osnovu kojeg bi se te individue isključile iz nje.

Tako, gdje god vidimo da se član neke grupe tretira bez kritičke distance, iako pokazuje neku od psihičkih anomalija koje su nam poznate, a njegovo mišljenje se uzima u najmanju ruku jednakim s mišljenjem normalnih ljudi, mada je ono zasnovano na jednom karakteristično drugačijem pogledu na životne stvari, moramo izvući zaključak da je ta grupa ljudi zahvaćena ponerogeničnim procesom i ukoliko se ne poduzmu određene mjere, taj proces će nastaviti da se odvija sve do svog logičkog zaključka. Ovo moramo uzeti u skladu sa gorenavedenim prvim kriterijumom ponerologije, koji zadržava svoju validnost bez obzira na kvalitativne ili kvantitativne osobine jednog takvog udruženja: atrofija prirodnih kritičkih sposobnosti u odnosu na patološke individue postaje jedan otvor za njihove aktivnosti, a u isto vrijeme, i jedan kriterijum za prepoznavanje udruženja, koje je u pitanju, kao ponerogeničnog.

U takvoj jednoj situaciji daljnje oštećenje zdravog razuma ljudi i njihovih sposobnosti za kritičko razmišljanje postaje sve lakše. Kada grupa jednom inhalira dovoljnu dozu patološkog materijala, rađa se uvjerenje da su ti ne-baš-normalni ljudi posebni genijalci a ubrzo nakon toga počinje se sa vršenjem pritiska na one normalnije članove, što je praćeno odgovarajućim paralogičkim i paramoralnim elementima.

Za mnoge ljude, takav pritisak kolektivnog mnenja dobija atribute jednog moralnog kriterijuma; za druge, to predstavlja jednu vrstu psihološkog terora kojeg je sve teže izdržati. Fenomen negativne selekcije se tako javlja u toj fazi ponerizacije: individue sa više zdravog razuma u vezi sa psihološkom realnošću, napuštaju grupu nakon sukoba s njenom modifikovanom verzijom; istovremeno, grupi se pridružuju individue sa raznim psihičkim anomalija i lako se uklapaju u nju. Oni prvi se osjećaju "odgurnutim na kontra-revolucionarne pozicije", a ovi drugi sada mogu sebi dozvoliti da sve češće skidaju maske trezvenosti sa svojih lica.

Ljudi koji su tako izbačeni iz neke ponerogenične organizacije zato što su bili previše normalni, počinju gorko da pate; oni nisu u stanju razumjeti svoje specifično stanje. Njihovi ideali, razlozi zbog kojih su se pridružili toj grupi i koji su davali smisao njihovom životu, sada su degradirani, a oni nisu u stanju naći neki racionalan razlog za to. Oni se osjećaju krivim; "bore se protiv demona" koje nisu u stanju ni da vide. Činjenica je da su njihove ličnosti već bile modifikovane u jednom određenom stepenu, usljed zasićenosti abnormalnim psihološkim materijalom, pogotovo psihopatskim materijalom. U takvim slučajevima, oni lako idu u drugu krajnost jer nezdrave emocije upravljaju njihovim odlukama.

Ono što je njima potrebno, to je dobar psihološki savjet, kako bi mogli naći jedan razuman i odmjeren put. Na osnovu ponerološkog razumijevanja njihovog stanja, psihoterapija može rapidno donjeti pozitivne rezultate. Međutim, ukoliko je unija koju su oni napustili potpala pod jednu dublju ponerizaciju, nad njima počinje da se nadvija jedna prijetnja: oni mogu postati žrtvama osvete jer su "izdali" jednu veličanstvenu ideologiju*.

Taj burni period ponerizacije jedne grupe praćen je određenom stabilizacijom u smislu njenog sadržaja, strukture i običaja. Na nove članove primjenjuju se rigorozne selektivne mjere psihološke vrste. Da bi se isključila mogućnost izbacivanja grupe s kolosijeka od strane odbjeglih članova, novi ljudi se podvrgavaju pregledima i testovima kako bi se eliminisali oni koji pokazuju jaču psihičku nezavisnost tj. oni koji su psihički normalni.** U grupi se formira i funkcija nečeg sličnog "psihologu", koji nesumnjivo pretvara u korist grupe gorenavedeno psihološko znanje, koje je skupljeno od strane psihopata.

Moramo napomenuti da neke od ovih eksluzivnih koraka koje preduzima jedna grupa prilikom procesa njene ponerizacije, trebala bi takođe poduzeti i jedna ideološka grupa, odmah na početku, ali protiv devijanta. Tako, jedan rigorozan proces selekcije kojeg preduzima neka grupa ne mora obavezno da bude indikator da je ta grupa ponerogenična. Dakle, moramo pažljivo ispitati na čemu je bazirana ta psihološka selekcija. Ukoliko neka grupa želi da izbjegne proces ponerizacije, ona će morati isključiti individue koje su psihički ovisne o subjektivnim vjerovanjima, ritualima, ceremonijama, drogama i svakako, one individue koje su nesposobne da objektivno analiziraju svoj vlastiti unutarnji psihički sadržaj ili odbijaju proces pozitivne dezintegracije.

U grupi koja se nalazi u procesu ponerizacije, opčinioci preuzimaju na sebe brigu za "ideološku čistoću". Pozicija lidera je relativno sigurna. Individue koje ispoljavaju sumnju ili kritičnost, izlažu se paramoralnim osudama. S krajnjim dostojanstvom i stilom, rukovodsvo grupe diskutuje mišljenja i namjere čija je pririoda, psihološki i moralno – patološka. Svaka intelektualna veza koja ih može otkriti kao takve, eliminiše se zahvaljujući zamjeni premisa koje djeluju u podsvjesnim procesima, na temelju prethodno uslovljenih refleksa.

Objektivan posmatrač mogao bi uporediti jedno takvo stanje s onim, gdje pacijenti neke ludnice preuzimaju upravu nad njom. Ta zajednica onda dolazi u fazu u kojoj ona, kao cjelina, navlači na sebe jednu masku tobožnje normalnosti. To stanje ćemo u idućem poglavlju nazivati "disimulativnom fazom," s obzirom na makrosocijalne ponerogenične fenomene.

Posmatranje odgovarajućeg stanja u odnosu na prvi ponerološki kriterijum – atrofija prirodnih kritičkih sposobnosti u vezi sa patološkim individuama – zahtjeva dobro poznavanje psihologije i raspolaganje jednim specifičnim činjeničnim znanjem; drugi kriterijum, stabilnija faza, može se primjetiti ne samo od strane prosječnog čovjeka nego i javnog mnenja u većini društava. Međutim, ako je ova interpetacija nametnuta jednostrano, moralistički ili sociološki, istovremeno se pojavljuje i jedan osjećaj nedostatnosti, u smislu, kako mogućnosti razumijevanja tog fenomena, tako i suprostavljanja širenju navedenog zla.

Međutim, u toj fazi, manji broj društvenih grupa sklon je da na ovakvu ponerogeničnu grupu gleda s razumijevanjem unutar kategorija njihovog vlastitog pogleda na svijet a na vanjski sloj njihove difuzne ideologije kao na neku doktrinu koja im je prihvatljiva. Što je ljudsko društvo u pitanju primitivnije i izdvojenije od direktnog kontakta sa udruženjem koje je zahvaćeno patološkim stanjem, utoliko će broj tih manjina biti veći. Upravo taj period, u kome je ponašanje grupe nešto blaže, često istovremeno predstavlja i njenu najintenzivniju ekspanzionističku aktivnost.

Taj period može dugo da traje ali ne zauvijek. Unutra, grupa progresivno postaje sve više patološka, na kraju pokazujući svoje istinske kvalitativne boje, kako njene aktivnosti bivaju sve nezgrapnije. Na toj tački, društvo normalnih ljudi može lako da ugrozi tu ponerološku zajednicu, čak i na makrosocijalnom nivou.

 

 

 

____________________

*Moramo napomenuti da se ista stvar dešava i kad se psihički poremećena osoba izbaci iz grupe normalnih ljudi. Razlika je u tome što grupa normalnih ljudi koja je izbacila napolje nekog devijanta neće kasnije pokušavati da mu se sveti, dok će devijant stalno pokušavati da se osveti grupi iz koje je izbačen. (op. ured.)

** Danas i mnoge multinacionalne korporacije vrše selekciju novih kadrova uz pomoć testova baziranih na sličnim principima. Individue koje pokažu određene psihopatološke karakteristike imaju prednost kod zapošljavanja (prim.prev.)

 

 

 

  Sadržaj knjige

Metafizika

Planeta

Prva Strana Vebsajta