Zahvaljujući memoriji, fenomenu koji je prilično dobro opisan
u psihologiji ali čija priroda je još uvijek ostala djelimično
misteriozna, čovjek pohranjuje u sebi životna iskustva i svjesno
stečeno znanje. Postoje velike individualne varijacije u vezi
njenog kapaciteta, kvaliteta i sadržaja. Jedan mladi čovjek
takođe gleda na svijet drugačije od nekog starca sa dobrom
memorijom. Ljudi sa dobrom memorijom i velikim znanjem imaju
veću tendenciju za posezanjem ka zapisanim podacima iz
kolektivne memorije, kako bi nadomjestili svoju vlastitu.
Taj prikupljeni materijal sačinjava predmetnu stvar drugog
psihološkog procesa, kojeg nazivamo asocijacijama; naše
razumijevanje njihovih karakteristika se stalno poboljšava, mada
još uvijek nismo u stanju da dovoljno rasvijetlimo ono što ih
podstiče. Uprkos svih, ili možda zahvaljujući svim vrijednim
doprinosima rasvjetljavanju tog pitanja od strane psihologa i
psihoanalitičara, čini se da sticanje jednog zadovoljavajućeg
razumijevanja asocijativnih procesa neće biti moguće sve dok se
hrabro ne odlučimo da pređemo granice čisto naučnog poimanja.
Karakteristike našeg rezonovanja stalno se razvijaju tokom
cijelog našeg života, tako da naše ispravne sposobnosti za
prosuđivanje dostižu svoj vrhunac tek kad nam kosa počne da
sijedi a instiktivni nagoni, emocije i navike počnu da slabe. To
je jedan kolektivni proizvod izvučen iz interakcije čovjeka sa
njegovom sredinom, kao i blaga i transmisije koji su stvarani i
koji su se odvijali kroz mnoge generacije.
Životna sredina može takođe da ima destruktivan uticaj na
razvoj naših sposobnosti rezonovanja. Posebno u svojoj životnoj
sredini, ljudska svijest se kontaminira konverzivnim
razmišljanjem [korištenje pojmova kojima se daje suprotno
ili izvitopereno značenje, prim. ured.] što je najčešća
anomalija u tom procesu. Iz tog razloga, ispravan razvoj
svijesti povremeno zahtijeva određene periode samostalne
reflekcije. Čovjek je takođe razvio jednu psihičku funkciju koja
se ne nalazi kod drugih životinja. Samo čovjek može poimati
jednu određenu količinu materijala ili apstraktnih zamisli
unutar njegovog polja pažnje, podvrgavajući ih unutrašnjoj
analizi na osnovu koje će proisteći dalje aktivnosti uma u vezi
s tim materijalom. To nam omogućava da se suočavamo s
činjenicama, vršimo konstruktivne i efikasne radnje, i
predviđamo njihove rezultate.
Ukoliko činjenice koje se podvrgavaju unutrašnjoj projekciji
i analizi imaju veze sa čovjekovom vlastitom ličnošću, on onda
sprovodi akt introspekcije koji je bitan za praćenje stanja
ljudske ličnosti i značenja njegovog vlastitog ponašanja. Taj
akt unutrašnje projekcije i inspekcije upotpunjuje našu svijest;
tu karakteristiku nema nijedna druga vrsta osim ljudske.
Međutim, među ljudima postoji jedno posebno široko odstupanje u
vezi sposobnosti za takve mentalne akte. Efikasnost kod
takvih mentalnih funkcija pokazuje donekle nisku statističku
korelaciju sa opštom inteligencijom. Tako, ako govorimo o
čovjekovoj opštoj inteligenciji, onda moramo uzeti u obzir
oboje, njenu unutrašnju strukturu i individualne razlike koje se
pojavljuju na svakom nivou te strukture.
Nakon svega, supstrat naše inteligencije, sadrži jednu
prirodnu instiktivnu zaostavštinu mudrosti i grešaka, iz čega se
rađaju bazična inteligencija i životna iskustva. Zahvaljujući
našoj memoriji i sposobnosti asocijacije, na tu konstrukciju se
nadograđuje naša sposobnost za izvođenje kompleksnih operacija
razmišljanja, što je krunisano aktom unutrašnje projekcije i
stalnim poboljšavanjem ispravnosti naših misli.
Mi smo različito obdareni ovim sposobnostima, što čini jedan
mozaik od individualno različitih talenata. Bazična
inteligencija izniče iz tog instiktivnog substratuma pod
uticajem prijateljski nastrojene životne sredine i lako dostupne
zbirke ljudskih iskustava; to je isprepleteno s višim svojstvima
što nam omogućava da razumijemo druge i da intuitivno osjećamo
njihovo psihičko stanje uz pomoć određenog naivnog realizma. To
uslovljava razvoj moralnog rezonovanja. Taj nivo naše
inteligencije je naširoko rasprostranjen unutar društva; velika
većina ljudi ga imaju što je razlog zašto često cijenimo
taktičnost, intuiciju, međuljudske veze, druženje i moral kod
ljudi koji su obdareni samo s prosječnom inteligencijom. Takođe
viđamo ljudi koji imaju izvanrednu inteligenciju ali kojima
nedostaju te suštinski prirodne odlike. Kao što je slučaj s
poremećajima u instiktivnom supstratu, poremećaji u toj bazičnoj
strukturi naše inteligencije često manifestuju karakteristike
koje smatramo patološkim.
Distribucija čovjekovog intelektualnog kapaciteta unutar
društava je potpuno različita i veoma dalekosežna. Visoko
nadareni ljudi čine jedan veoma mali procenat svake populacije,
a onih sa najvećim kvocijentom inteligencije je samo par u
jednoj hiljadi. Međutim, uprkos tome, oni igraju jednu tako
važnu ulogu u kolektivnom životu da svako društvo koje pokuša
da ih spriječi u ispunjavanju njihovih ciljeva, izlaže se
velikom riziku. U isto vrijeme, individue koje su jedva u
stanju da ovladaju jednostavnom aritmetikom i umjetnošću
pisanja, u većini slučajeva su normalni ljudi čija je osnovna
inteligencija sasvim adekvatna.
Univerzalni zakon prirode je takav da što je psihološka
organizacija date vrste viša, veće su i razlike između njenih
individualnih jedinki. Čovjek je naviše organizovana vrsta;
odatle, te varijacije su kod njega najveće. Psihološke razlike,
kvalitativno i kvantitativno, javljaju se u svim strukturama
ljudske ličnosti kojima se ovdje bavimo, mada u smislu jednog
neophodnog pojednostavljivanja. Ova velika psihološka
raznobojnost može nekome zapasti u oči kao prirodna nepravda,
međutim, i to ima svoje značenje.
Ova, na prvi pogled, nepravda, koju smo pomenuli je u stvari
jedan veliki dar čovječanstvu, koji omogućava ljudskim društvima
da razviju svoje kompleksne strukture i da budu visokokreativni
na oba nivoa, individualnom i kolektivnom. Zahvaljujući toj
psihološkoj raznovrstnosti, kreativni potencijal svakog društva
je mnogo puta viši nego što bi on bio kad bi naša vrsta bila
homogenija. Zahvaljujući tim varijacijama, unutrašnja društvena
struktura se takođe može razviti. Sudbina ljudskog društva
zavisi od ispravnog prilagođavanja individua unutar te strukture
i od načina na koji se koriste prirodne varijacije talenata.
Naše nas iskustvo uči da su psihičke razlike između ljudi
uzrok pogrešnog razumijevanja i drugih problema. Mi možemo
savladati te probleme samo ako te psihičke razlike prihvatimo
kao jedan zakon prirode i poštujemo njihovu kreativnu
vrijednost. To će nam takođe omogućiti da steknemo jedno
objektivno razumijevanje čovjeka i ljudskih društava; na žalost,
to će nas takođe učiti da je jednakost pred tim zakonom,
nejednakost pred zakonom prirode.
~~~
Ukoliko posmatramo ljudsku ličnost uz pomoć jednog
konzistentnog praćenja psihičkih uzročnosti unutar nje, ukoliko
smo u stanju da izmorimo pitanje do jednog određenog stepena,
doći ćemo blizu fenomena čija je biopsihološka energija veoma
niska, koji nam se manifestuju s jednom određenom i
karakterističnom suptilnošću. Nakon što otkrijemo taj fenomen,
onda pokušavamo da pratimo naše asocijacije, posebno zato što
smo iscrpili dostupnu nam analitičku platformu.
Na kraju, moramo priznati da primjećujemo unutar nas nešto
što je rezultat supra-senzorne uzročnosti. Taj put je možda
najteži od svih ali bez obzira na to, on će nas voditi do jedne
najmaterijalnije činjenice u vezi postojanja onoga o čemu svi
religijski sistemi govore. Sticanje malog komadića istine tim
putem,
navodi nas na poštivanje nekih učenja naših predaka u vezi
postojanja nečega izvan ovog materijalnog univerzuma.
Tako, ukoliko želimo da razumijemo čovječanstvo, čovjeka kao
jednu cjelinu, bez napuštanja onih zakona rasuđivanja koje nam
nameće objektivni jezik, mi ćemo na kraju morati da prihvatimo
tu realnost, koja je unutar svakog od nas, bez obzira na to da
li je ona normalna ili ne, da li smo mi nju prihvatili zato što
smo odgojeni na takav način ili smo došli do tih gnostičkih
znanja svojim vlastitim putem, ili smo ih odbacili iz
materijalističkih ili naučnih razloga. Nakon svega, kad
analiziramo negativna psihička stanja, uvijek nailazimo na
uvjerenja koja su potisnuta iz polja svijesti. Kao posljedica
toga, stalni napor podsvijesti da negira koncepte o stvarima
koje postoje rađa jednu težnju da se te stvari eliminišu i kod
drugih ljudi.
Iskreno otvaranje uma ka postojanju te realnosti je neophodno
za svakoga ko želi da razumije druge ljude, a takođe,
savjetujemo to i svima drugima. Zahvaljujući tome, naš um se
oslobađa unutrašnjih tenzija i pritiska i može se osloboditi od
svoje tendencije ka selekciji i supstituciji informacija,
uključujući i ona područja koja su lako pristupačna jednom
prirodnom poimanju.
~~~
Ljudska ličnost je nestabilna po samoj svojoj prirodi a
životni vijek kao jedan evolutivni proces podrazumijeva normalno
stanje stvari. Neki politički i religijski sistemi zagovaraju
usporavanje tog procesa ili postizanje prekomijerne stabilnosti
naših ličnosti ali su to nezdrava stanja s tačke gledišta
psihologije. Ukoliko se evolucija ljudske ličnosti ili pogleda
na svijet zamrzne duboko i dovoljno dugo, to stanje onda zalazi
na područje psihopatologije. Proces transformacije ličnosti
otkriva svoje značenje zahvaljujući svojoj vlastitoj kreativnoj
prirodi koja je zasnovana na svjesnom prihvatanju tog kreativnog
mijenjanja kao jednog prirodnog toka događaja.
Naše ličnosti takođe prolaze kroz privremene destruktivne
periode kao rezultat raznih događaja u našem životu, pogotovo
ukoliko smo podvrgnuti patnji ili se srećemo sa situacijama i
okolnostima koje odudaraju od naših prethodnih iskustava ili
zamišljanja.
Te tzv. dezintegrativne faze su često neugodne, mada ne
moraju biti takve. Na primjer, jedan dobar, naporan rad,
omogućava nam da doživimo jedno dezintegrativno stanje a
istovremeno da utišamo sve one njegove neprijatne komponenete,
kao i da dođemo do nekih kreativnih ideja za obnavljanje
reintegracije naše vlastite ličnosti.
Odatle, istinsko pozorište stvara jedno stanje koje se naziva
katarza. Dezintegrativno stanje nas nagoni da poduzmemo sve
mentalne napore u pokušaju da ga nadvladamo kako bi ponovo
ostvarili stanje aktivne ravnoteže ili homeostaze.
Savladavanje takvih stanja razultira ispravljanjem naših
grešaka i obogaćivanjem naše ličnosti, što podrazumijeva jedan
ispravan i kreativan proces reintegracije, koji nas vodi ka
jednom višem nivou razumijevanja i prihvatanja životnih zakona,
ka boljem razumijevanju samog sebe i drugih i ka
visokorazvijenom smislu za međuljudske odnose. Naša osjećanja đe
takođe validirati uspješno ostvarenje stanja reintegracije:
neprijatne okolnosti koje smo savladali postaju obogaćene
određenim značenjem. Tako nas to iskustvo čini bolje
pripremljenim za suočavanje sa nekom idućom dezintegrativnom
situacijom.
Međutim, ukoliko smo se pokazali nesposobnim da ovladamo
problemima koji su nastali zato što su naši refleksi prebrzo
potisnuli i zamijenili neprijatan materijal iz naše svijesti,
ili nekog sličnog razloga, doći će do retroaktivne egotizacije
naše ličnosti, ali će se tu ipak zadržati jedan osjećaj
neuspjeha. Rezultati su devolutivni; sa jednom takvom osobom
postaje mnogo teže imati bilo kakvog posla. Ukoliko se takvo
dezintegrativno stanje ne može nadvladati zato što su nas
nadjačale uzročne okolnosti ili zbog nedostatka istinskih
informacija koje bi se mogle pravilno upotrijebiti, onda će naš
organizam reagovati jednim neurotičnim stanjem.
~~~
Ovaj dijagram ljudske ličnosti koji je ovdje predstavljen,
rezimiran i pojednostavljen, pokazuje nam koliko su ljudska bića
komplesna u svojoj strukturi, njihovim promjenama i njihovim
mentalnim i duhovnim životima.
Ukoliko želimo da napravimo društvene nauke čije će predstave
o našoj realnosti biti sposobne da nam omoguće da se u praksi
oslonimo na njih, ovu kompleksnost ćemo morati prihvatiti i
osigurati da se ona dovoljno poštuje. Svaki pokušaj zamjene ovog
osnovnog znanja sa prepojednostavljenim šemama vodiće do gubitka
onog važnog spoja između našeg rezonovanja i realnosti koju
posmatramo. Moramo ponovo naglasiti da korištenje našeg
prirodnog jezika psiholoških imaginacija za te svrhe, ne može
biti zamjena za objektivne premise.
Slično tome, jednom psihologu je nevjerovatno teško da
vjeruje u vrijednost bilo kakve društvene ideologije koja je
zasnovana na pojednostavljenim ili čak naivnim psihološkim
premisama. To važi i za svaku ideologiju koja pokušava da
pre-pojednostavi psihološku realnost, bila ona korištena od
strane nekog totalitarnog sistema ili, na žalost, i od strane
neke demokratije. Ljudi su različiti. Sve ono što je
kvalitativno različito i ostaje u tom stanju permanentne
evolucije, ne može biti jednako.
~~~
Gore navedene tvrdnje o ljudskoj prirodi važe za normalne
ljude, sa par izuzetaka. Međutim, svako društvo na zemlji ima
određen procenat individua, jednu relativno malu ali aktivnu
manjinu, koja se ne može smatrati normalnom.
Napominjemo da ovdje imamo posla sa jednom kvalitativnom a ne
statističkom abnormalnošću. Izvanredno inteligentne osobe
predstavljaju jednu statističku abnormalnost ali sa kvalitativne
tačke gledišta one mogu biti prilično normalni pripadnici
društva. Mi ćemo se ovdje baviti individuama čiji je broj
statistički nizak ali čiji kvalitet različitosti je takav da on
može na negativan način uticati na stotine, hiljade, pa čak i
milione drugih ljudskih bića.
Te individue, koje ćemo uzeti u obzir, su ljudi koji pokazuju
morbidne fenomene i kod kojih se mogu primjetiti mentalne
devijacije i anomalije različitog kvaliteta i inteziteta. Mnoge
od tih ljudi pokreće jedan unutrašnji nemir: oni traže
nekonvencionalne puteve za djelovanje i prilagođavanje životu s
jednom određenom i karakterističnom hiperaktivnošću. U nekim
slučajevima, takve aktivnosti mogu biti pionirske i kreativne
što obezbjeđuje toleranciju društva za neke od tih individua.
Neki psihijatri, pogotovo Nijemci, veličali su takve individue
kao otjelovljenje jedne načelne inspiracije za razvoj
civilizacije; to je jednostran pogled na realnost koji je veoma
štetan. Oni koji dovoljno ne poznaju psihopatologiju često stiču
utisak da takve osobe predstavljaju neke izvanredne talente.
Međutim, upravo ta nauka objašnjava da ta njihova hiperaktivnost
u smislu da budu posebni proističe iz njihovog prekomijernog
nagona za kompenzacijom osjećaja neke manjkavosti. Takvo
pogrešno držanje rezultira zamračivanjem istine: da je normalan
čovjek najbogatiji od svih.
Četvrto poglavlje ove knjige sadrži jedan koncizan opis nekih
od tih poremećaja, njihovih uzroka i biološke realnosti koji su
izabrani na takav način da omoguće razumijevanje ovog djela kao
cjeline. Drugi podaci su distribuirani kroz mnoge
specijalizovane radove koji neće biti ovdje uključeni.
Međutim, moramo uzeti u obzir da je naše znanje na ovom
području još uvijek nezadovoljavajuće u smislu razumijevanja i
nalaženja rješenja za mnoge teške probleme u društvenom životu.
Mnogi naučnici smatraju ovo područje nauke sporednim; drugi
uzimaju u obzir njegovu "nezahvalnost", jer tu često dolazi do
nerazumijevanja sa drugim specijalistima. Kao posljedica toga,
pojavili su se razni koncepti i raznovrsne semantičke nagodbe a
opšte znanje u toj nauci je još uvijek karakteristično po
njegovoj pretjerano deskriptivnoj prirodi.
Odatle, ova knjiga obuhvata napore čija je svrha da se
rasvijetle uzročni aspekti ovog deskriptivno poznatog
fenomena. Ovi patološki fenomeni koji su u pitanju, dovoljno
niskog inteziteta da se lako sakriju od mišljenja životne
okoline, bez ikakvih poteškoća se uklapaju u vječni proces
geneze zla, koji kasnije utiče na ljude, porodice i cijela
društva. Kasnije ćemo u ovoj knjizi vidjeti kako ti patološki
faktori postaju nezamjenljive komponente u jednoj sintezi koja
rezultira sveopštom ljudskom patnjom, kao i to da praćenje
njihovih aktivnosti uz pomoć naučnog nadzora i društvene
svijesti može da se ispostavi kao jedno efikasno oružje protiv
zla.
Zbog navedenih razloga, obim nauke o psihopatologiji
predstavlja jedan nezamjenljivi dio onog objektivnog jezika
kojeg smo prije pominjali. Preciznost bioloških i psiholoških
faktora na tom području neprestano se povećava i tako postaje
bitan preduslov za razumijevanje mnogih fenomena koji tište
društvo, kao i za jedno moderno rješenje vijekovima starih
problema. Biolozi, doktori i psiholozi koji se bore s tim
klizavim problemima zaslužuju pomoć i ohrabrenje od strane
društva jer će njihov rad omogućiti buduću zaštitu ljudi i
nacija od jednog zla, čije uzroke još uvijek nedovoljno
razumijemo.