hemoterapija

(izvod iz članka)

U žurnalu Klinička Onkoligija (Clinical Oncology) objavljena je jedna veoma važna naučna studija pod nazivom “Doprinos citotoksične hemoterapije preživljavanju u slučajevima oboljenja od raka kod odraslih osoba“. Ta studija je sprovedena s ciljem da se odredi kolika je stvarna korist hemoterapije kod tretmana najuobičajenijih vrsta raka od kojih oboljevaju odrasle osobe. Iako je ovaj naučni rad izazvao nešto pažnje u Australiji, državi iz koje potiču njegovi autori, on je pozdravljen sa potpunom tišinom kad se o ostatku svijeta radi.

Sva tri autora ovog naučnog rada su onkolozi. Vođa naučnog tima, profesor Graeme Morgan je radijacioni onkolog zaposlen u bolnici Royal North Shore Hospital u Sidneju; profesor Robyn Ward je medicinski onkolog na University of New South Wales/St. Vincent's Hospital. Treći autor, Dr. Michael Barton, je radijacioni onkolog i član organizacije the Collaboration for Cancer Outcomes Research and Evaluation, Liverpool Health Service, iz Sidneja. Profesor Ward je takođe i član the Therapeutic Goods Authority, koja pripada Australijskom Federalnom Zavodu za Zdravlje i Starenje, (the Australian Federal Department of Health and Aging), što je zvanično savjetodavno tijelo australijske vlade o pogodnosti i djelotvornosti lijekova koji se uvrštavaju u nacionalnu farmaceutsku listu – što je otprilike slično američkom Zavodu za Zaštitu Zdravlja (the US Food and Drug Administration, prim. prev.)
Ova njihova detaljna studija bila je zasnovana na analizi rezultata nasumice odabranih kontrolisanih kliničkih ispitivanja [the randomized, controlled clinical trials (RCTs), prim. prev.] koja su sprovedena u Australiji i SAD i koja su izvještavala o statistički značajnom porastu preživljavanja u toku od 5 godina kod odraslih osoba oboljelih od raka koje su tretirane hemoterapijom.

Podaci o preživljavanju su uzimani iz Australijskog Registra za Rak i Američkog Nacionalnog Instituta za Nadzor Raka, tokom perioda od januara 1990.g. do januara 2004.g.

Kad god su podaci bili neprecizni, autori su namijerno pozitivne rezultate svrstavali u korist hemoterapije precjenjujući tako njenu djelotvornost. Čak i u takvom jednom slučaju, krajnji rezultat njihove sudije je bio da hemoterapija pomaže samo u nešto malo više od 2% kod preživljavanja ljudi oboljelih od raka.

Međutim, uprkos sve većem gomilanju dokaza o nedjelotvornosti hemoterapije u produžavanju života, onkolozi i dalje nastavljaju da promovišu hemoterapiju kao jedan racionalan i obećavajući pristup tretmanu raka.

"Neki doktori i dalje ostaju optimistički nastrojeni u smislu vjerovanja da citotoksična hemoterapija značajno produžava opstanak kod oboljenja od raka," pisali su ovi autori u uvodu njihovog naučnog rada. "Međutim, uprkos korištenju novih skupih “lijekova”, pojedinačnih ili kombinovanih kako bi se popravila njihova djelotvornost…ti noviji tretmani su pokazali jedan veoma mali efekat." (Morgan 2005).

Nadalje, ovi australijski naučnici su naveli i sljedeće: "...kod raka pluća, život pacijenta je produžen za samo 2 mjeseca [za poslednjih 20 godina, ed.], dok je sveukupni uspjeh postignut kod hemijskog tretmana raka dojke, debelog crijeva i grla, nešto manji od 5%."

[Rezultati ove studije su sumirani u dvije tabele koje se mogu naći na: http://www.cancerdecisions.com, gdje prva tabela pokazuje rezultate kod australijskih pacijenata a druga kod američkih.]

Ovi autori naglašavaju da ova sličnost rezultata od oko 2.5% između Australije i USA, navodi na pretpostavku da bi se isti procenti djelotvornosti hemoterapije takođe odražavali i u drugim razvijenim zemljama.

U osnovi, ovi autori su otkrili da pomoć hemoterapije kod 5-godišnjeg preživljavanja odraslih iznosi 2.3% u Australiji, i 2.1% u USA. Oni naglašavaju da zbog razloga koji su detaljno obrazloženi u njihovoj studiji, te brojke “mogu biti smatrane gornjom granicom efikasnosti" (tj. one predstavljaju jednu više optimističku, nego pesimističku procjenu).

Razumijevanje relativnog rizika

Kako je moguće da se kemoterapija rutinski nudi pacijentima, kad je njena efikasnost generalno toliko mala? U njihovoj diskusiji, autori pominju ovo krunsko pitanje i navode tendenciju medicinske profesije da prezentira djelotvornost hemoterapije u statističkim terminima koji, iako tehnicki tačni, rijetko su za pacijente jasno razumljivi.

Na primjer, onkolozi često izražavaju djelotvornost hemoterapije uz pomoć pojma tzv. “relativnog rizika” a ne daju direktnu procjenu moguće djelotvornosti hemoterapije kod opšteg preživljavanja. Relativni rizik predstavlja jedan statistički način izražavanja djelotvornosti nekog medicinskog tretmana koji iako je tehnički ispravan, rezultira predstavljanjem tog tretmana kao značajno djelotvornijim, nego što on to stvarno jeste. Ukoliko korištenje nekog tretmana snižava rizik kod pacijenta sa 4% na 2%, to se onda može izraziti kao smanjenje relativnog rizika za 50%. Na prvi pogled to dobro zvuči. Međutim, na drugi način koji je isto tako ispravan, može se reći da taj tretman nudi 2-postotno smanjenje apsolutnog rizika, što je manje vjerovatno da ubijedi pacijenta da prihvati taj tretman.

Nisu samo pacijenti ti koji su zavarani pretjeranom upotrebom relativnog rizika prilikom izvještavanja o rezultatima medicinskih zahvata. Nekoliko naučnih radova je pokazalo da su često i doktori ti koji su zavarani ovim statističkim zavrzlamama. Prema jednoj takvoj studiji koja je objavljena u Britanskom Medicinskom Žurnalu, na mišljenje doktora o efikasnosti određenih lijekova, kao i na njihove odluke da ih prepisuju, uveliko utiče način na kojeg su saopšteni rezutati kliničkih istraga tih lijekova. Kad su ti rezultati izraženi u smislu smanjivanja relativnog rizika, doktori su vjerovali da su ti lijekovi djelotvorniji i više su naginjali ka njihovom propisivanju, nego u onim slučajevima kad su identični rezultati bili izražavani u smanjenju apsolutnog rizika. (Bucher 1994).

Druga studija koja je objavljena u Žurnalu Kliničke Onkologije (the Journal of Clinical Oncology), demonstrirala je da način na kojeg su prezentirani rezultati njene djelotvornosti, posebno utiče na odluke doktora da predlažu hemoterapiju. S obzirom da se 80% pacijenata odlučuje za ono što im njihov onkolog savjetuje, način na kojeg onkolog shvata i prenosi informacije o korisnosti određenog tretmana je od ključnog značaja. Ta studija je pokazala da ukoliko se doktorima daju rezultati određenog tretmana hemoterapijom koji su izraženi u relativnoj redukciji rizika, oni će taj tretman više preporučivati pacijentima, nego kad im se da matematički identična informacija izražena u redukciji apsolutnog rizika (Chao 2003).

Odatle je jasno da način na kojeg se medicinske informacije prikazuju u profesionalnoj literaturi, ima jedan važan uticaj na to koje će tretmane onkolozi preporučivati. Tako, ukoliko se, na primjer, za neki lijek kaže da smanjuje povratak raka za 50%, to će imati više šanse da privuče pažnju i poštovanje onkologa i pacijenata, čak iako je apsolutni rizik veoma mali - možda samo nekih 2 ili 3% - a smanjenje apsolutnog rizika bi u skladu s tim takođe bilo malo.

Za svaku pohvalu je to što su ovi australijski naučnici u svojoj studiji o djelotvornost hemoterapije pomenuli i pitanje odnosa između apsolutnog i relativnog rizika. Oni sugerišu da očigledni jaz između percepcije javnosti o efikasnosti hemoterapije i stvarnih podataka o njenoj minimalnoj djelotvornosti u praksi, može da se pripiše tendenciji medija i medicinskih službenika da izražavaju njenu efikasnost u smislu relativnog a ne apsolutnog rizika.

"Ovaj minimalni uticaj na preživljavanje kod najzastupljenijih vrsta raka sukobljava se sa percepcijom mnogih pacijenata koji vjeruju da primaju tretman koji će značajnije povećati njihove šanse za ozdravljenje," pisali su ovi autori. "Jednim dijelom to je rezultat prezentacije podataka u smislu smanjenja rizika, umjesto apsolutne djelotvornosti kod produžavanja života pacijenata i preuveličavanja pozitivnih reakcija uz pomoć uključivanja 'stabilne bolesti.'"

Kao jedan primjer prekomijernog nametanja hemoterapije navešćemo tretman raka dojke. U 1998. godini, u Australiji je od ukupno 10661 žena kod kojih je po prvi put dijagosticiran rak dojke, 4638 njih bilo upućeno na tretman hemoterapijom. Od tih 4638 žena, samo je 164 (3.5%) njih imalo neke koristi od hemoterapije. Kako ovi autori naglašavaju, korist od tretmana nekim novijim hemijskim preparatima, uključujući taksane i antracikline (the taxanes and anthracyclines) može da se poveća za jedan dodatni procenat, – međutim, to se ostvaruje na račun povecanog rizika od srčanog trovanja i oštećenja nerava.

"Postoje takođe i ubjedljivi dokazi," pišu oni, "da režimi liječenja novijim i skupljim preparatima nisu ništa uspješniji od onih koji su se koristili 70-tih godina." Oni su dodali da uz pomoć dva sistematična ispitivanja kliničkih podataka, takođe nisu bili u stanju da demonstriraju ikakvu korist hemoterapije kod tretmana recidiva ili metastaza raka dojke.

Drugi faktor koji zamagljuje stvar je rastući trend da se u kliničkim istragama sve više koristi pojam “surogatne krajnje tačke”, kao jedno mjerilo za djelotvornost kemoterapije. To je ubačeno umjesto jedinih i stvarnih mjerila koje su bitne za pacijenta – produženje života u smislu opšteg opstanka ili preživljavanja i poboljšanog kvaliteta života.

Surogatne krajnje tačke kao što su 'opstanak bez napredovanja bolesti’ (progression-free survival,') 'opstanak bez-bolesti (‘disease-free survival') ili opstanak bez-recidiva ('recurrence-free survival') mogu samo odražavati privremena zatišja u razvoju bolesti. Takva privremena stabilizacija bolesti, ukoliko do nje uopšte dođe, rijetko traje duže od nekoliko mjeseci u najboljem slučaju. Rak se obično vraća, ponekad u još jačem obliku i kod takvih slučajeva čovjekov život se generalno ne produžava uz pomoć intevencije hemoterapijom. Međutim, klinički izvještaji pravljeni na osnovu “surogatnih krajnjih tački” mogu stvoriti jednu iluziju da životi teško oboljelih pacijenata bivaju značajno produženi i lakše podnošljivi uz pomoć hemoterapije, dok u realnosti to nije slučaj.

Zaključak:

I na kraju, ovi autori tvrde: "Uvođenje citotoksične hemoterapije kod tretmana čvrstih tumora i osnivanje specijalnih pod-ogranaka medicinske onkologije, prihvaćeno je kao jedan napredak u borbi protiv raka. Međutim, uprkos ranijim tvrdnjama da kemoterapija predstavlja ‘panaceu’ (“lijek za sve”) kod liječenja svih vrsta raka, uticaj citotoksične hemoterapije je ograničen na jednu malu podgrupu pacijenata i uglavnom je djelotvoran kod nekih malignih oboljenja koja su manje uobičajena."

(…)

Komentar: Naravno, postoje tu i još neka pitanja na koja ćemo sami morati potražiti odgovore. Evo i par njih:

1. Zašto se rezultati ove studije ignorišu kad su zvanični mediji u pitanju?

2. Zašto doktori oboljelima od raka ne prezentiraju rezultate ove studije, odnosno, podatke o stvarnoj djelotvornosti hemoterapije, kada im savjetuju za koji tretman da se odluče?

3. Koliki uticaj ima ostvarivanje profita od strane farmaceutskog kartela u nametanju hemoterapije kao glavnog sredstva u zvaničnom protokolu tretmana raka? (Negdje sam naišao na podatak da “industrija raka” trenutno pravi godišnji profit od oko 70 milijardi dolara!)

4. Zašto se farmaceutsko-medicinski kartel trudi iz petnih žila da zataška ili zabrani one preparate koji stvarno pomažu u liječenju raka? (Na primjer, vitamin B17 je bar 10x djelotvorniji u liječenju raka od hemoterapije)

5. Da li smo svjedoci jednog tihog, legalnog i dobro organizovanog genocida koji se sprovodi nad čovječansvom u režiji farmaceutsko-medicinskog kartela? (Na primjer, ne računajući rak, samo u USA godišnje umre blizu milion ljudi od tzv. “sporednih dejstava” zvanično odobrenih ljekova, dok je broj smrtnih slučajeva kod ljudi usljed tzv. “jatrogeničnih efekata” na trećem mjestu, odmah iza raka i infarkta.)

6. Da li je ova naša sveopšta ignorantnost, zajedno sa pratećim akutnim nedostatkom zdravog razuma (poremećaj od kojeg, kako se čini, pati većina ljudi), opasnija od raka kada se o zdravlju, dobrostanju i opstanku čovječanstva radi?